Торговля Казахстана в рамках ЕАЭС: особенности и нюансы
Республика Казахстан – член Евразийского Экономического Союза с первого дня основания ЕАЭС. Другие страны-члены Союза рассматриваются как приоритетные направления для торговых связей. Экономической интеграции способствует и, что договор о ЕАЭС обеспечивает свободу движения товаров, рабочей силы и услуг по территории Союза, единую политику в различных отраслях экономики. Для координации движения товаров через таможню был создан Таможенный союз ЕАЭС. При экспорте товаров странами-участницами в рамках Союза применяется нулевая ставка НДС.
Экспорт и импорт Казахстана и ЕАЭС в 2024 году
Статистика за 2023 год показывает, что экспорт товаров из РК в страны ЕАЭС увеличился на 9,5 % и достиг 11 млрд долларов. Импорт снизился на 9,3 % (общая сумма – 17,5 млрд долларов). 2024 год эту тенденцию продолжает.
Внешнеэкономическая деятельность
Все необходимое в одном банке
Экспорт из Казахстана в ЕАЭС концентрируется на трех группах продукции:
- Продукты химической промышленности. На них приходится 26,4 % от всего экспортного товарооборота.
- Оборудование, транспортные средства. Значительная часть здесь приходится на торговлю станками. Всего эта категория составляет 25,5 % от общего объема торговли.
- Металлы, изделия их них. Составляют 17,3 %. Страна экспортирует легкие, тяжелые, черные и цветные металлы: алюминий, медь, сталь, чугун, олово.
Если казахстанская компания планирует вести взаимную торговлю товарами и услугами со странами ЕАЭС, то стоит рассмотреть и другие направления. Казахстан экспортирует полезные ископаемые и минеральное сырье (руды, нефть, камень), а также пищевые продукты (мука, крупы, масла, кондитерские изделия, натуральные соки, молочные продукты).
Если говорить об импорте товаров из ЕАЭС в Казахстан, то стоит отметить поставки металлов – на них приходится 19,4 % от общего товарооборота. Предприниматели в РК ввозят продукты питания, легковые автомобили, одежду и медикаменты. Важной частью импорта стало промышленное оборудование.
Чем торговля Казахстана с ЕАЭС выгодна бизнесу?
Благодаря соглашению о свободной торговле между странами ЕАЭС созданы комфортные условия для работы казахстанских компаний:
- За счет единых принципов таможенного контроля (одинаковые пошлины, коды ТН ВЭД и др.) уменьшается количество таможенных процедур. Например, не нужно подавать таможенные декларации и получать разрешение на перевозку.
- Еще одно преимущество – экономия. При торговле в рамках ЕАЭС не нужно оплачивать услуги таможенных брокеров, платить за склады временного хранения и др.
- Сокращается количество документов. Документы имеют одинаковую юридическую силу, поэтому их можно оформить в одном государстве. Это касается, например, сертификатов соответствия, сертификатов ветконтроля.
- В ЕАЭС единое транспортное пространство. Это значит, что транспорт из Казахстана может беспрепятственно перемещать грузы. Например, на границе не нужно выполнять перецепку или перегружать товар.
- На территории ЕАЭС действует беспошлинная торговля. Это значит, что предприниматели могут продавать в розничных магазинах (Duty Free) товары лицам, которые уезжают с территории Союза или прибывают на нее, но при этом не платить налоги и сборы (включая акцизы). Беспошлинный ввоз товаров в Казахстан предполагает ограничения (например, не более 3 литров алкоголя и не боле 200 сигарет на одного совершеннолетнего пассажира).
Все это делает развитие торговли в странах ЕАЭС одним из перспективных направлений для казахстанского бизнеса.
Торговля между Казахстаном и Россией
По итогам 2023 года, внешняя торговля Казахстана с ЕАЭС по странам распределяется следующим образом: 91,1 % товарооборота приходится на Россию, 5,5 % – на Кыргызстан, 3,2 % – на Беларусь и еще 0,2 % – на Армению. Это подтверждает, что даже в условиях санкционного давления торговые отношения Казахстана с Россией остаются приоритетным направлением в 2024 году.
Товарооборот России и Казахстана предусматривает как импортные, так и экспортные сделки. Импорт преобладает: если экспортные договоры оцениваются в 9,7 млн долларов, то импортные превышают 16,1 млн долларов. Какие товары интересны предпринимателям обеих стран?
Онлайн-бухгалтерия
Бизнесіңіздің есебін оңай жүргізіңіз!
Экспорт товаров из Казахстана в Россию концентрируется на рудах и стальном металлопрокате. Казахстанские предприниматели поставляют российским коллегам цинк, уголь и природный раз, концентраты драгоценных металлов.
Импорт товаров из России в Казахстан сосредоточен на сельскохозяйственной продукции (пшеница, семена подсолнечника) и нефтепродуктах. Также бизнесменов из Казахстана интересует покупка в России таких товаров, как средства для борьбы с насекомыми и сорняками, золото, пластмассы.
Предпринимателям, которые занимаются торговлей товарами с Россией, следует учесть, что многие банки РФ находятся под санкциями в Казахстане.
Взаимная и внешняя торговля в пределах ЕАЭС
При выстраивании торговых отношений с предпринимателями из других стран Союза казахстанским бизнесменам нужно помнить о валюте взаиморасчетов и об оформлении нужных документов.
Доля национальных валют в торговле между странами ЕАЭС достигла 90 %. При торговле стран ЕАЭС с третьими странами валютой расчетов остается доллар США.
Все казахстанские банки работают с российскими рублями, поэтому сложностей с платежами не возникает. По-прежнему актуальны вопросы скорости взаиморасчетов. Важно выбрать правильный банк-партнер. Банк ЦентрКредит оказывает услуги в рамках ВЭД. Среди преимуществ комплексного решения – регистрация контрактов онлайн, валютный контроль, поддержка персонального менеджера и демократичные тарифы обслуживания. За оперативность обработки платежей отвечает система SWIFT GPI Трекер. Обратите внимание и на другие продукты банка ЦентрКредит, которые повышают эффективность ведения бизнеса. Так, бесплатный сервис проверки контрагентов позволяет избежать сотрудничества с недобросовестными предпринимателями, минимизировать экономические риски.
При осуществлении внешней торговли Казахстана с другими странами ЕАЭС помните о необходимости правильно оплачивать налоги.
При импорте товаров в РК из других государств Союза заполняют форму 328.00 и выписывают ЭСФ. НДС в этом случае составляет 12%.
Документами, подтверждающими экспорт из РК в страны ЕАЭС, являются накладные – на отпуск запасов и товаротранспортная. НДС при экспорте применяется по нулевой ставке, однако предпринимателю нужно документально подтвердить законность использования такой ставки.
Взаимная торговля со странами ЕАЭС остается для Казахстана приоритетным направлением развития. Тенденция последних лет к увеличению доли экспорта говорит о заинтересованности бизнесменов из стран Союза в казахстанских товарах. Это открывает новые перспективы для предпринимателей РК.
Аяқ нық тұру үшін жаңа бизнес көп еңбек етуі керек: корпоративтік сайт құру, маркетингтік стратегия әзірлеу және жарнамаға қаражат жұмсау. Бұл шаралар әлеуетті тапсырыс берушілерге сіздің компанияңыз туралы білуге мүмкіндік береді. Бірақ мұның басқа да жолы бар: ірі мемлекеттік немесе жеке тапсырыс берушіге тауар сату немесе қызмет көрсету. Бұл артық шығынсыз жылдам әрі тиімді ілгерілеуге кепілдік береді. Дәл осы себептен көптеген бизнесмендер Қазақстанда өз ісін тендерге қатысудан бастайды.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік (ЖШС) ретінде компанияның қызметін тоқтату үшін тарату процедурасынан өту керек, ол шамамен төрт айға созылады және мұқият дайындықты қажет етеді.
Айтпақшы, Қазақстанда ЖШС жабу туралы шешімді әрдайы серіктестіктің құрылтайшылары қабылдай бермейді. Кейбір жағдайларда бұл сот шешімі бойынша мәжбүрлі түрде болады. Мысалы, 2023 жылы ҚР-да ЖШС-нің мәжбүрлеп жабылуының жалпы себебі – банкроттық. Басқа себептерге тіркеу рәсімін бұзу жатады (иесі серіктестікті салық органында тіркемеген немесе БСН нөмірін уақытында ала алмаған).
2024 жылы Қазақстанда ЖШС-ні қалай жабуға болады және оны онлайн режимде жасауға бола ма? Жабу үшін қандай құжаттар қажет? Сіз қандай қателіктер туралы білуіңіз керек?
Қадамдық нұсқауды қарастырамыз.
Жаңа бастаған ЖК үшін бухгалтерия – оңай міндет емес: кәсіпкерлерді қателесіп, бұрыс іс-әрекет жасау және соның нәтижесінде айыппұл мен түрлі мәселеге тап болу мүмкіндігі қаймықтырады. Бухгалтерлік міндеттерді аутсорсингке беру тартымды балама болуы мүмкін, алайда сырттан бухгалтер жалдауды ісін жаңа бастаған бизнесмендердің қалтасы көтере бермейді.
Бірақ бухгалтерияны өз бетінше – дұрыс, тиімді әрі еш тәуекелсіз жүргізуге болады. Мұны қалай жүзеге асыруға болады? Заманауи нұсқалардың бірі – онлайн-бухгалтерия.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік немесе қысқаша ЖШС – Қазақстан Республикасының аумағында заңды түрде бизнес жүргізуге мүмкіндік беретін кәсіпкерлік қызметтің түрі. ЖШС әртүрлі ауқымдағы бизнес үшін қолайлы – штаты 15 адамға дейінгі шағын компаниядан бастап 250 адамға дейін жұмыс істейтін ірі ұйымға дейін.
Алматыда немесе Қазақстанның басқа қалаларында ЖШС-ны сәтті ашу үшін оның көптеген қыр-сырын білу керек және біз бұл жөнінде осы мақалада айтып береміз.
Қазақстанда ЖШС-ны қалай тіркеуге болады?
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің құрылтайшысы ретінде бір ғана адам емес (ҚР азаматы немесе тұруға ықтиярхаты бар шетелдік немесе тұруға ықтиярхаты жоқ, бірақ бизнес-иммигрант визасы бар шетелдік), сондай-ақ бірыңғай бизнес-идеямен біріктірілген тұлғалар тобы (оның ішінде шетелдік азаматтар) бола алады. Бұл ретте ЖШС-ны тіркеу бірнеше кезеңді қамтитын болады.
Дайындық кезеңі
Ең бірінші қадам – заңды мекенжайды анықтау және болашақ бизнесіңіз үшін атау таңдау. ЖШС заңды мекенжайы құрылтайшының тұрғылықты жері бойынша, сондай-ақ жалға алынған немесе сатып алынған алаңда болуы мүмкін. Сіздің бизнесіңіздің атауы бірегей болуы және бұрыннан тіркелген компанияларды атауын қайталамауы маңызды. Сонымен қатар фирмаңызға атау беріп, тіркеген кезде, атауын қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде көрсету керек екенін ескеру қажет.
Одан кейін сіздің компанияңыздың қандай қызмет түрлерін жүзеге асыратынын түсініп, оларды ЭҚЖЖ бойынша жіктеген жөн.
Тағы бір маңызды қадам – бизнестің қаншалықты ауқымды болатынын анықтау. Сіз кішкентай компания немесе ірі кәсіпорын аша аласыз. Алдағы қызметтің ауқымы жарғылық капиталдың мөлшерін айқындайды. Нөл теңге – бұл тек микробизнеске арналған жарғылық капитал. Орта және ірі бизнеске жататын компаниялардың құрылтайшылары болашақ компанияның шотына кемінде 100 АЕК енгізуі қажет. 2023 жылы ақшалай есептегенде бұл 3 450 000 теңгеге тең.
Салық салудың қандай режимін таңдайтыныңызды да ойластырған жөн.
Құжаттарды дайындау
Бизнесмен (немесе бизнесмендер тобы) осы кезеңде келесі міндеттерді шешеді:
- Құрылтай шартын дайындайды (компанияның негізін қалаушылар екі және одан да көп болған жағдайда қажет).
- Серіктестік ашу туралы шешімді ресімдейді.
- Жарғыны бекітеді. Бұл құжатты стандарт нысандар негізінде немесе жеке тәртіппен әзірлеуге болады, бұл жағдайда заңгердің көмегі қажет болады.
- Электрондық цифрлық қолтаңбаны алады. Егер құрылтайшылар бірнешеу болса, ЭЦҚ компанияның барлық негізін қалаушыларда болуы қажет.
ЖШС тіркеу
ЖШС-ны ҚР-да екі тәсілмен тіркеуге болады – халыққа қызмет көрсету орталығында (ХҚКО) немесе онлайн. Бірінші жағдайда құрылтайшы дайындалған құжаттар жиынтығымен тіркелген жері бойынша ХҚКО-ға баруы тиіс. Өзімен бірге құрылтай шарты және компанияның мекенжайын растайтын құжат болуы қажет. Осыдан кейін өтініш жазу қажет және егер сіздің бизнесіңіз ірі бизнес болса, мемлекеттік баж салығын төлеу қажет.
Онлайн тіркеген кезде, сізге әлдеқайда аз құжат қажет болады, бұл осындай тәсілдің артықшылықтарының бірі. Өтінім терезесінде сканерленген құжаттарды (жарғы, негізін қалаушылардың қолдарының үлгілері бар құжат және жүйенің сұрау салуы бойынша басқа да құжаттар) бекіту жеткілікті. Қалған барлық құжаттар мемлекеттік органдардың базаларынан автоматты режимде «жүктеледі».
Онлайн-тіркеуді толығырақ қарастырайық.
Қазақстанда ЖШС-ны онлайн қалай ашуға болады?
Онлайн-форматта тіркеу уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді, сондықтан көптеген бизнесмендер осы тәсілді белсенді түрде пайдаланады. Ол Egov.kz электрондық үкімет порталы арқылы жүзеге асырылады және бірнеше қарапайым қадамды қамтиды:
Порталда авторизациядан өтіңіз.
1. «Бизнеске» бөліміне өтіп, «Бизнесті тіркеу және дамыту» қойындысын таңдаңыз. Жаңа бетте «Бизнесті тіркеу және жою» тармағын басыңыз.
2. Ашылған қызметтер тізімінде «Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу, банктік шот ашу және өзінің еңбек (қызметтік) міндеттерін орындаған кезде жазатайым оқиғалардан жұмыскерді міндетті сақтандыруды ескере отырып олардың филиалдары мен өкілдіктерін есептік тіркеу» санатын таңдаңыз.
3. Беттің оң жақ жоғарғы бөлігінде орналасқан «Қызметті онлайн сұрау» деген қызғылт сары батырманы басыңыз.
4. Бұдан әрі «Заңды тұлғаны мемлекеттік (есептік) тіркеу...» бөлімін белгілеңіз.
5. Ұсынылған нысанға деректерді енгізіңіз (құрылтайшылар, ұйымның орналасуы, ЭҚЖЖ бойынша жіктеу және т.б. туралы ақпарат). Басшы өзінің қазақстандық ЖСН енгізуі керек екеніне назар аударыңыз.
6. Соңғы кезеңде сіз корпоративтік клиент болатын банкті анықтап, сенімді сақтандырушыны таңдау қажет. Осылайша бір порталда компанияны тіркеп, шот ашып, жауапкершілікті сақтандыруға болады. Үш бөлек ұйымға барудың орнына – тінтуірмен небәрі бір-екі батырманы басасыз, бұл процедураны айтарлықтай жеңілдетеді.
7. Баж салығын төлеңіз (ірі кәсіпорынды тіркеген жағдайда ғана).
8. Нысанға ЭЦҚ көмегімен қол қойыңыз. Егер бизнесті құруға бірнеше құрылтайшы қатысса, нысанға әрбір негізін қалаушының (жеке кабинет арқылы) қол қоюы қажет.
Тіркелу бір күннен аспайды. Процедура аяқталғаннан кейін заңды тұлғаның тіркелгені туралы анықтаманы электронды түрде аласыз. Анықтама тегін беріледі.
ЖШС үшін шот ашу
ЖШС-ны тіркеуді аяқтау және коммерциялық қызметті бастау үшін банктік есеп айырысу шотын ашу, сондай-ақ жұмыс беруші ретінде жауапкершілікті сақтандыру үшін сақтандыру компаниясына жүгіну қажет.
Шот ашу үшін компанияның негізін қалаушылар заңды тұлғаны тіркеу туралы куәлікті, жарғыны (түпнұсқасы мен көшірмесін) ұсына отырып, банкке өтініш беруі, сондай-ақ өзімен бірге азаматтық төлқұжаттары болуы қажет.
Сақтандыру компаниясына жарғымен және штаттық кестемен жүгіну керек. Сол жерде, сақтандырушылар офисінде өтініш жазу қажет.
Шетелдік азаматқа Қазақстанда ЖШС-ны тіркеу үшін не қажет?
Шетелдік азамат ҚР-да осындай тіркеу процедурасынан өту арқылы ЖШС аша алады. Алайда компанияның негізін қалаушылар қосымша құжаттарды ұсынуға дайын болуы тиіс. Құжаттама нотариуста куәландырылып, қазақ және орыс тілдеріне аударылатынын ескеріңіз.
Сондай-ақ қосымша өз төлқұжатының көшірмесін дайындап, халыққа қызмет көрсету орталығында немесе Egov.kz порталында онлайн режимінде қазақстандық ЖСН алу қажет. Екінші жағдайда сізге ЭЦҚ бар ҚР азаматына сенімхат қажет болады. Егер серіктестікті Достастыққа (ТМД) кірмейтін елдің азаматы ашса, оған виза қажет болады. Бұл жерде сөз С5 санатындағы бизнес-иммигрант визасы туралы болып отыр, ол 24 айға дейін беріледі.
Бұдан басқа егер шетелдік ЕАЭО мүшесі болып табылмайтын елдің азаматы болса және ол серіктестікті өз бетінше басқаруды жоспарласа, оған уақытша тұруға рұқсат (УТР) қажет болады. Жұмысқа рұқсат та қажет. Екі құжат та ХҚКО-да ресімделеді, бірақ оларды Egov.kz-тен алуға болады.
Егер әңгіме шетелдік заңды тұлға туралы болса, ЖШС-ны онлайн немесе жеке қалай тіркеуге болады?
Бұл жағдайда осы компанияның өтініш берушінің отанында сол елдің заңнамасына сәйкес тіркелгенін растайтын сауда тізілімінен үзінді көшірмені ұсыну қажет. Құжаттарды өз елінде растау керек, ал Қазақстанда оларға апостиль қою немесе заңдастыру керек. Тек ТМД елдерінің бизнесі үшін ғана ерекшелік бар. Достастықтың көрші мемлекеттерінен келген заңды тұлғаларға ЖШС ашу оңай, себебі оларға виза ресімдеп, жұмысқа рұқсат алудың қажеті жоқ.
ЖШС ресімдеу – Қазақстанда бизнес жүргізудің ыңғайлы тәсілі. Компанияны бір адамға емес, бірнеше құрылтайшыға тіркеуге мүмкіндік беретіндіктен мұндай формат жиі таңдалады. Бұған қоса үкімет тек өз елінің азаматтары үшін ғана емес, сондай-ақ шетелдік кәсіпкерлер үшін де серіктестікті тез әрі жеңіл түрде тіркеу үшін қолайлы жағдай жасайды. Серіктестікті ашқан кездегі барлық процедуралар онлайн режимінде қолжетімді, бұл уақыт шығындарын азайтуға мүмкіндік береді
Авторы - Наталья Брославская
Сарапшы - Нургалиева Айжан Толеугазиновна
Бүгінде made in China сөзіне көзқарас түбегейлі өзгерді. Біріншіден, ҚХР-да жоғары сапалы тауарлар шығарылады. Екіншіден, жергілікті фабрикаларда зергерлік бұйымдар мен брендтік киімдерден бастап, өнеркәсіпке арналған тұрмыстық техника мен жабдықтарға дейін барлығы дайындалады. Қытайдың жаңа ғана бизнес ашқан немесе қазіргі ісін дамытқысы келетіндер үшін тартымды бағыт болып отырғаны таң қалдырмайды.