Қазақстанда бизнес-жоспарды қалай дұрыс құру керек: мысалдар мен қадамдық нұсқаулық

Жаңа 2024 жыл ҚР-дағы бизнес иелеріне кезекті өзгерістер әкелді: мысалы, 1 қаңтардан бастап ЖК мен заңды тұлғалар кірістерін жалпыға бірдей декларациялаудан өтуі тиіс. Бұл, қызмет саласына қарамастан, кәсіпкерлерге қолданылатын бизнес активтерінің өзіндік санағы. Мысалы, кондитерлер мен шағын дүкен иелері де, ірі кәсіпорындардың басшылары да 250-нысан бойынша декларация тапсыруы тиіс.

Жеке кәсіпкер үшін бизнесті жүргізудің ең түсінікті, жеңіл әрі ыңғайлы тәсілдерінің бірі – бұл салық салудың оңайлатылған жүйесі (ССОЖ) бойынша ЖК. Егер қарапайым тілмен айтатын болсақ, бұл жағдайда бизнес оңайлатылған режим бойынша жұмыс істейді. Бұл режим әкімшілік процедуралардың санын азайтып, есептік құжаттаманы дайындауды жеңілдетеді. Ең бастысы, бизнес жүргізуді кәсіпкер өз бетінше – бухгалтерді тартпай-ақ атқара алады. Оңайлатылған режимнің ерекшеліктерін егжей-тегжейлі қарастырайық.

Оңайлатылған декларация қандай ЖК үшін қолжетімді?

Кәсіпкерлер, егер олардың бизнесі бір мезгілде келесі параметрлерге сәйкес келген жағдайда, оңайлатылған жүйені пайдалана алады:

1. Қызметкерлердің саны

Жұмыскерлердің жалпы саны 30 адамнан аспауы тиіс (бұл санға бизнесменнің өзі де кіреді).

2. Бөлімшелердің болуы

Компанияның басқа елді мекендерде орналасқан филиалдары жоқ.

3. Жарты жылдағы кіріс

Оңайлатылған режим бойынша жұмыс істеуді жоспарлап отырған жеке кәсіпкердің бизнес айналымының нақты мөлшері кәсіпкердің үш компонентті интеграцияланған жүйені (ҮИЖ) қолдануымен анықталады. Ол POS-терминалмен және онлайн-кассамен, сондай-ақ тауарлардың есебін жүргізуге мүмкіндік беретін ERP жүйесімен жұмыс істеуді көздейді.

Егер бизнесмен 2023 жылы бизнесті оңайлатылған режим бойынша жүргізу үшін ҮИЖ қолданбаса, ЖК-ның жартыжылдық айналымы 24 038 АЕК-тен кем болуы тиіс. Осылайша жарты жылдағы ең жоғары кіріс 82 931 100 теңгеден аспауы тиіс (2023 жылғы 1 қаңтардан бастап айлық есептік көрсеткіш 3 450 теңгеге жетті).

Егер кәсіпкер ҮИЖ қолданатын болса, онда жартыжылдық айналым 94 086 АЕК-тен (24 038 АЕК + 70 048 АЕК) төмен болуы тиіс. Ақшалай баламада – 324 596 700 теңге.

4. Нарық сегменті

2023 жылы оңайлатылған режимдегі ЖК кез келген қызметпен айналыса алады. Алайда ҮИЖ мүмкін болмайтын бірқатар ерекшеліктер де бар, оларға мынадай салалар жатады:

• Акцизделетін тауарларға байланысты қызмет (оларды дайындау, сақтау немесе көтерме саудада өткізу)
• Мұнай өнімдерін (мысалы, дизель отынын немесе бензинді) сату
• Лотерея билеттерінің ұтыс ойынын өткізу
• Жер қойнауын пайдалану (лицензия бойынша жүзеге асырылатын қызметті есепке алмағанда)
• Шыны ыдыспен жұмыс (оны жинау немесе қабылдау)
• Металдармен байланысты қызмет (дайындау, сақтау, қайта өңдеу, сату)
• Маркетингтік немесе консультациялық қызметтер көрсету
• Аудит, бухгалтерлік есеп
• Сақтандыру қызметтері
• Әділет және құқық саласындағы жұмыс
• Сауда алаңдарын жалға беру, оларды субжалға беру
• Қаржы лизингі
• Қонақ үй қызметтері (егер бір қонақ үйде екі және одан да көп салық төлеуші жұмыс істейтін болса)
• Агенттік шарттар негізінде көрсетілетін қызметтер

Салық салудың оңайлатылған жүйесі бойынша жұмыс істеу үшін бір мезгілде аталған барлық параметрлерге жауап беру керек екеніне тағы да сіздің назарыңызды аударамыз. Егер бизнесмен критерийлердің ең болмаса біріне сәйкес келмесе, ол салық салудың жалпы режиміне көшеді.

Оңайлатылған режим бойынша ЖК қандай салықтарды төлейді?

2023 жылы ҚР-да оңайлатылған режим бойынша жеке кәсіпкердің қандай салықтар төлейтінін түсіну үшін оның жалдамалы жұмыскерлері бар-жоғын білу керек. Бизнесмен жалғыз жұмыс істейтін немесе қызметкерлерді жалдайтын екі жағдайды да егжей-тегжейлі қарастырайық.

2023 жылы қызметкерлерді тартпай-ақ жұмыс істейтін ЖК үшін оңайлатылған режим бойынша салынатын салықтар

Қосымша мамандар жалдамайтын бизнесмен бюджетке салық төлемдерін және өзі үшін міндетті жарналарды жүзеге асырады.

Бюджетке төленетін төлемдерге жеке табыс салығы (ЖТС) және әлеуметтік салық жатады. Әр салыққа пайданың 1,5%-ы тиесілі. Жиыны – кірістің 3%-ы. Бюджетке төлем жылына екі рет, яғни жарты жылда бір рет: ағымдағы жылдың 25 тамызына дейін және келесі жылдың 25 ақпанына дейін орындалады.

ЖК ашу

Кәсіпкер өз пайдасына келесіні төлейді:

• Міндетті зейнетақы жарнасы (МЗЖ) – ай сайынғы табыстың 10%-ы.
• Әлеуметтік жарналар – жалақының 3,5%-ы.
• Медициналық сақтандыру төлемдері (МӘМСЖ) – 1,4 ЕТЖ-ның 5%-ы (бұл 2023 жылы 4 900 теңгені құрайды).
  
  

2023 жылы оңайлатылған режим бойынша жалақы мөлшерін кәсіпкер өзі белгілей алатынын ескеріңіз, заңнама тек соманың шегін регламенттейді. Осылайша міндетті зейнетақы жарналарын енгізген кезде, бұл айына 1-ден 50 ЕТЖ-ға дейін (2023 жылғы 1 қаңтардан бастап ЕТЖ – 70 000 теңге), ал әлеуметтік аударымдар кезінде – айына 1-ден 7 ЕТЖ-ға дейін.

Аударылған төлемдер ай сайын жасалады. Жарналарды есепті айдан кейінгі айдың 25-не дейін жасау қажет.

Бұдан басқа бірнеше ерекшелікті есте сақтау маңызды:

• Егер кәсіпкер бала күтіміне байланысты демалыста болса, бірақ ресми түрде өз жұмысын тоқтатпаса және пайда табуды жалғастырса, онда МЗЖ және әлеуметтік жарналарды төлеу қажет (кемінде бір ЕТЖ-дан).
• Егер кәсіпкер қызметін тоқтатпаса, бірақ ол пайда алмаса, оған бәрібір есеп беруге тура келеді.
• Тіпті сіз қызметіңізді тоқтатып, салық есептілігін ұсынбасаңыз да, ай сайын МӘМСЖ төлеуіңіз қажет (1,4 ЕТЖ-ның 5%-ы).

2023 жылы оңайлатылған режим бойынша жалдамалы қызметкерлермен жұмыс істейтін ЖК үшін салықтар

Егер бизнесмен мамандарды жалдаса, онда ол да жоғарыда көрсетілген төлемдерді (өз пайдасына және бюджетке) жасайды. Сонымен қатар ол өзінің әрбір маманы үшін қаражат аударуы қажет:

• 10% – ЖТС
• 10% – МЗЖ
• 3,5% – әлеуметтік аударымдар
• 3% – МӘМС (міндетті медициналық сақтандыру)
• 2% – МӘМСЖ (медициналық сақтандыруға арналған жарналар)
  
  

Пайыздар жалдамалы мамандардың жалақы сомасынан есептеледі. Сондай-ақ қызметкердің мәртебесін (зейнеткер, мүгедек, шетелдік және т.б.) ескеру қажет.

Есіңізге сала кетейік, оңайлатылған салық жүйесі бойынша жұмыс істейтін кәсіпкерлер жұмыскерлер үшін әлеуметтік салықтан босатылады. Бірінші қаралған жағдайдағыдай, мамандар үшін төлемдер әр ай сайын (есепті айдан кейінгі айдың 25-іне дейін) жасалады.

Бұдан басқа бизнесмен жұмыс беруші ретінде өз қызметкерлеріне еңбекке жарамсыздық парақтарын, демалыс ақысын немесе егер қызметкер еңбек демалысын пайдаланбаса, өтемақы төлеуі тиіс.

Оңайлатылған режим бойынша ЖК үшін ҚҚС төлеу

Бизнесменге ҚҚС төлеу қажеттілігі оның жылдық табысымен анықталады. Осылайша егер тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді сату бойынша салық салынатын айналым жылына келесі мөлшерден асып кетсе, бизнесмен 2023 жылы оңайлатылған салық режимі кезінде ҚҚС бойынша тіркеу есебіне тұруы қажет:

• 20 000 АЕК – ҮИЖ қолданбайтын ЖК үшін. 2023 жылы бұл 69 000 000 теңгеге баламалы;
• 144 184 АЕК (20 000 АЕК + 124 184 АЕК) – ҮИЖ қолданған кезде. Бұл 497 434 800 теңгені құрайды
  
  

Айналым асып кеткен кезде, кәсіпкер асып кету туындаған ай аяқталған күннен бастап 10 жұмыс күні ішінде салықтық өтінішті (электрондық немесе қағаз нысанында) дербес беруге міндетті.

Егер кәсіпкер ҚҚС бойынша есепке тұрса, оған төлеушінің куәлігі беріледі. Осы сәттен бастап ол тоқсан сайын ҚҚС бойынша декларация беріп, 12% мөлшерлеме бойынша салық төлеуі қажет.

Қазақстанда оңайлатылған режим бойынша ЖК-ні қалай жүргізу керек?

Мұны кез келген ыңғайлы тәсілмен: дербес, аутсорсингтегі бухгалтердің немесе штаттық бухгалтердің көмегімен жасауға болады. Әр нұсқаның өз артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Мысалы, штатқа бухгалтерді жалдау әрдайым экономикалық тұрғыдан орынды бола бермейді (әсіресе егер біз шағын бизнес туралы айтатын болсақ). Сондықтан шағын бизнес аутсорсингте бухгалтерия жүргізу қызметін жиі пайдаланады.

Өз кезегінде бухгалтерияны дербес жүргізу барлық аспектілерді мұқият зерделеуді білдіреді, көптеген ерекшелікті ескеру қажет. Мысалы, кәсіпкер қандай тәсілмен табыс таба алатынын және оған қандай құжаттарды дайындауға тура келетінін қарастырайық:

1. Қолма-қол ақша. Қолма-қол ақшамен жұмыс істеу үшін онлайн-касса қажет, әрбір сауда жасаған кезде, клиентке чек беру қажет
2. Банк картасы бойынша төлем. Бұл жағдайда да онлайн-касса қажет.
3. Қосымша арқылы жүргізілетін операциялар (мысалы, Homebank немесе Kaspi сервисі арқылы). Бұл жерде де онлайн-кассасыз болмайды.
4. Банктегі ЖК шотына аудару. Егер сізбен тауар үшін есеп айырысатын болса, онда төлем жасауға арналған шотты, жүкқұжатты және электрондық шот-фактураны (ЭШФ) дайындау талап етіледі. Ал егер клиенттер сіздің қызметтеріңізге осылайша ақы төлесе, онда шот жазып беріп, орындалған жұмыстардың қағаз немесе электрондық актісін (ОЖЭА) жасау және ЭШФ дайындау қажет.

2023 жылы оңайлатылған режимдегі ЖК ЭШФ жазып беруге міндетті ме? 2021 жылғы 1 сәуірден бастап, егер заңды тұлғалармен немесе ЖК-мен жасалатын бір шарт бойынша сома (оңайлатылған режимді, патентті қолданатындардан басқа) 1 000 АЕК-тен, яғни 3 450 000 теңгеден асса, бұл құжатты жазып беру қажет.

ЖК үшін шот ашу

Бірақ мұнымен шектелмейді. Келесі кәсіпкерлерге ЭШФ дайындау қажет:

• ҚҚС төлеушілер болып табылатын кәсіпкерлер.
• Басқа елдерден әкелінген тауарларды сататын (импорт) кәсіпкерлер.
• ҚҚС төлемейтін, бірақ ЭШФ жүйесінің «Виртуалды қойма» (ВҚ) модулінде тіркелген тауарларды сататын кәсіпкерлер.
• Халықаралық жүк тасымалдау саласында қызметтер көрсететін (ҚҚС төлейтініне қарамастан) кәсіпкерлер

Аталған санаттағы бизнесмендер шартқа сәйкес сома 1 000 АЕК-ке жетпеген жағдайда, ЭШФ дайындауы қажет екенін ескеріңіз..

Оңайлатылған жүйе бойынша кәсіпкерлер қандай есептілікті дайындайды?

Оңайлатылған жүйе бойынша жұмыс істейтін ЖК 910.00 нысанын жарты жылда бір рет толтыруы тиіс:

• І жартыжылдықтың қорытындысы бойынша құжат 1 шілдеден 15 тамызға дейін ұсынылады. Сондай-ақ 25 тамызға дейін табыс салығы – 3% төленеді
• II жартыжылдық үшін 1 қаңтардан бастап есеп беріледі. Есепті жылдан кейінгі жылдың 15 ақпанына дейін үлгеру қажет. Бұдан басқа 25 ақпанға дейін 3%-дық салықты төлеу қажет.

Нысан онлайн режимінде беріледі, бұл уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді.

Жеке кәсіпкерлер үшін жеңілдіктер бар ма?

Қазақстанның Салық кодексінде оңайлатылған жүйе бойынша жұмыс істейтін кәсіпкерлер үшін жеңілдіктер жазылған. Бірақ бұл жеңілдіктер тек мамандарды жалдайтын бизнесмендерге ғана қатысты.

ЖК әрбір қызметкер үшін төлейтін салықты 1,5%-ға төмендетуі мүмкін. Бұл маманның жалақысы 25 АЕК (яғни 86 250 теңге) немесе осы көрсеткіштен асқан жағдайда ғана мүмкін болады.

Жеңілдікті 910.00 нысанын толтырған кезде қолдануға болады. Төлем жасауға арналған соманы есептеу автоматты режимде орындалатын болады.

Кәсіпкер тек жеңілдіктерге ғана сене алмайтынына назар аударыңыз. Ол өз міндеттемелерін, оның ішінде салықты уақтылы төлеу жөніндегі міндеттемелерін есте ұстауы қажет. Әртүрлі бұзушылықтар ескерту (бірінші рет) арқылы жазаланады. Екінші және одан кейінгі бұзушылықтар анықталған кезде, кәсіпкерге айыппұл салынады. Оның үстіне аз сома емес – 15-тен 50 АЕК-ке дейін.

Оңайлатылған салық жүйесі кәсіпкерлерді қарапайымдылығымен және айқындылығымен тартады, бұл барлық есепті өз бетінше жүргізуге және бөгде мамандардың қымбат тұратын қызметтеріне жүгінбеуге мүмкіндік береді. Алайда оңайлатылған жүйеде де барлық ерекшеліктерді біліп, заңнама нормаларын түсіну маңызды. Бұл өз бизнесіңізді ашық әрі тиімді жүргізуге, жеңілдіктерді пайдалануға және ескерту мен айыппұлдарға жол бермеуге мүмкіндік береді.

Қазақстан – бизнес жүргізу үшін перспективалы бағыт.

Біріншіден, елімізде кәсіпкерлер үшін қолайлы жағдайлар жасалған. Мысалы, өз қызметін жалдамалы жұмыскерлерсіз, оңайлатылған жүйе бойынша жүзеге асыратын жеке кәсіпкер жылына екі рет табыстың 3%-ын, табыс салығын және әлеуметтік салықты төлейді, сондай-ақ ай сайын өз пайдасына зейнетақы жарналары, әлеуметтік аударымдар, медициналық сақтандыру төлемдері сияқты міндетті төлемдерді жүзеге асырады. Жалпы белгіленген режимде бизнес үшін пайдаға салынатын салық 10%-ды құрайды. Сонымен қатар жеке тұлғалар өзін-өзі жұмыспен қамтығандар ретінде тіркеле алады, бұл мүмкіндікті репетиторлар, бала күтушілер, фотографтар, фермерлер және т.б. пайдаланады. Өзін-өзі жұмыспен қамтығандар үшін жеке тұлғаның тұрғылықты жеріне қарай 0,5 немесе 1 АЕК-ке тең бірыңғай жиынтық төлем көзделген (республикалық маңызы бар қалалардың тұрғындары үшін – 1 АЕК, қалған елді мекендер үшін – 0,5 АЕК).
Екіншіден, Қазақстан ТМД мен Еуразиялық экономикалық одақтың құрамына кіреді, бұл елді Ресей мен Беларусь бизнесмендерінің кәсіпкерлік қызметін жүзеге асыру үшін тартымды орынға айналдырады. Артықшылықтардың арасында келесіні атап өтуге болады:

• виза ресімдемей-ақ, елде тұру және жұмыс істеу мүмкіндігі;
• тіл жағынан кедергінің болмауы;
• жұмсақ салық режимі (мысалы, Қазақстанда ҚҚС 12% құраса, Ресейде – 20%, Беларусь елінде – 25% құрайды).

Үшіншіден, елімізде цифрландыру белсенді қарқын алып келе жатыр, бұл кәсіпкерлердің көптеген бизнес-процедураларды орындауын жеңілдетеді. Мысалы, заңды тұлғаны тіркеу үшін бүгін офистен шығудың қажеті жоқ, онлайн тіркелу үшін интернетке қосылған компьютердің болуы жеткілікті.
Сізге 2023 жылы инвестицияның ең аз мөлшерімен бизнес ашуға болатын қызықты бизнес-идеялар мен сұранысқа ие бағыттардың топтамасын ұсынамыз.

. 

ЖК онлайн тіркелу

Қоғамдық тамақтану: өзімен бірге әкетуге кофе

Статистика бойынша, әлемдегі әрбір үшінші адам күніне кем дегенде бір рет өзімен бірге әкетуге кофе алады. Қазақстандықтар да тыс қалмайды: олар елімізде жылына 10 млн кг астам сергітетін сусын тұтынады. Сонымен қатар, өзімен бірге әкетуге кофе толыққанды мәдени кодқа айналды, ол адамның өмір салтын, оның мәртебесін көрсетеді.
Сондықтан да өзімен бірге әкетуге кофе 2023 жылғы ең өзекті бизнес болып табылады. Бұл бағыттың 2023 жылғы топ бизнес-идеялардың арасында көш бастап тұруы ғажап емес. Алайда, шағын кофехана шын мәнінде табыс әкелуі үшін орынды дұрыс таңдау қажет, кофехананың офис ғимаратында немесе оның жанында орналасқаны оңтайлы. Өзекті мәліметтерге сүйенсек, әрбір офис жұмыскері күніне кем дегенде екі шыны кофе ішеді. Бұдан пайда табуға болатыны айқын.
Шығындарға келетін болсақ, бұл бизнесте шығыстардың екі негізгі бабы бар – жайды жалға алу және кофемашина сатып алу. Ең кішкентай жайды жалға алуға болады, себебі «өзімен бірге әкетуге кофе» форматында келушілерге арналған үстелдер қарастырылмаған. Кәсіби кофемашинаның құны 2 млн теңгеге жетуі мүмкін, алайда 2023 жылы инвестицияның ең аз мөлшерімен бизнес-идеяны бастау үшін 300 мың теңгелік бюджеттік нұсқаға тоқталуға болады.
Уақыт өте келе шағын бизнес идеясы одан да үлкен іске айналуы мүмкін. Мысалы, бизнесті кеңейтіп, клиенттерге бәліш, тәтті нан, вафли сияқты десерттерді ұсынуға болады. Ол үшін сенімді жеткізушіні тауып, оларды сақтау және келушілерге көрсету үшін тоңазытқыш жабдықтарын сатып алу қажет. Шағын бизнесті толыққанды кофеханаға дейін дамыту келесі қадам болуы мүмкін.

Білім беру: онлайн форматтағы репетитор

Бұл 2023 жылы инвестициясыз бизнес-идеялар іздейтін жандар үшін оңтайлы шешім болып табылады. Сабақтар онлайн форматта өткізілетіндіктен, кәсіпкерге жайды жалға алып, оқушыға арналған жұмыс орнын жабдықтаудың қажеті жоқ. Тұтастай алғанда шығындар тек интернет үшін төлемді және өзекті оқу құралдарын сатып алуды қамтиды
Не оқыту керек? Бұл жерде шет тілдері саласында білімі бар оқытушылардың басымдыққа ие екені сөзсіз. Оның үстіне сіз оқушыларды да, студенттерді де, тіпті ауқатты ересек адамдарды да оқыта аласыз. Айтпақшы, шет тілдерін оқыту маусымдық бизнес емес, ол жыл бойы, соның ішінде жаз мезгілінде, мектептерде демалыс кезінде өтуі мүмкін.
2023 жылдың тағы бір сұранысқа ие бизнес-идеясы – оқушыларды қорытынды немесе қабылдау емтихандарында (қазақ және ағылшын тілдері, Қазақстан тарихы, алгебра және т.б.) тапсыратын пәндер бойынша онлайн-оқыту. Сұраныс рейтингінде химия, физика, биология, геометрия сияқты дәстүрлі күрделі пәндер де артта қалмайды.
Айта кетерлігі, уақыт өте келе кәсіпкер өзінің онлайн-сабақтарын толыққанды онлайн-мектепке дейін кеңейте алады. «Үйде бизнес жүргізуге арналған идеялар» рейтингінің ең үздік тобына сенімді түрде енетін және ең аз шығын кететін осы өте перспективалы әрі жылдам өтелетін бизнес-бағытты назарға алуды ұсынамыз.

Құрылыс қызметтері: пәтерлерді жөндеу

Тек 2022 жылы Қазақстанда 12 млн м2 астам тұрғын үй пайдалануға берілді. Бұл пәтерлер мен үйлердің бір бөлігі жайластыруға мұқтаж. Сонымен қатар қайталама нарықтағы пәтерлерде де жөндеу жұмыстары жүргізіледі. Коммуникацияларды жүргізуді және қабырғаларды сылауды қауіпсіз әрі сапалы түрде орындау екінің бірінің қолынан келе бермейтіндіктен, көбінесе осы жұмыстар үшін мамандар жалданады.
Бұл 2023 жылы ең қарапайым әрі пайдалы бизнес болып табылады. Қарапайым, өйткені офисті жалдаудың қажеті жоқ және бұл саладағы мамандардың дағдылары (қажетті құрал-жабдықтар да) бұрыннан бар. Пайдалы, себебі Қазақстанда пәтерге аса күрделі емес дизайн бойынша жөндеу жұмыстарын жүргізудің өзі 10 млн теңгеге жуық болады. Бұл сома материалдар мен жұмыс құнынан құралады.
Дизайн саласында білімі бар мамандар да басымдыққа ие болады, бұл бағыт қазір өте көп сұранысқа ие. Бұл білім идеядан бастап іске асыруға дейінгі толық циклді қызметтерді көрсетуге мүмкіндік береді.
Айтпақшы, құрылыс және жөндеу қызметін «жергілікті» түрде көрсетуге болады. Өз-өзіңізге жұмыс істеудің кең таралған идеяларының бірі – сөрені шегелеуден есіктерді орнатып, ваннаға плиткаларды төсеуге дейінгі үй мәселелерін шешуге қабілетті мамандарға арналған «бір сағатқа күйеу» қызметі.

Жалға беру: құрылыс құралдарын жалға беру

Ең жиі кездесетін жағдай, бір күні сіз кәсіби бұрғыға немесе бұрандалы шегені бұрағышқа ақша жұмсадыңыз делік. Осы жабдықтың көмегімен сіз қойылған міндеттерді тиімді шештіңіз, бірақ ол енді жайдан-жай «тұрып қалды», бұл үлкен жөндеу жұмыстары аяқталғаннан кейін жиі болатын жағдай. Ал оны жалға беруге болады емес пе? Бұл – 2023 жылы ең аз салымды қажет ететін тағы бір сұранысқа ие бизнес-идея. Статистика бойынша, адам барлық уақыт ішінде бұрғыны кемінде 13 минут пайдаланады. Әлеуетті клиенттерге өзіңізде бар құралды жүздеген мың теңгеге сатпай, оны сізден тиісті ақыға жалға алуды ұсынып көріңіз. Бұл ең аз салымды қажет етеді, мәселен шеберлердің қызметтерін және жабдықтарды жалға алуды ұсынатын сайттарда жарнамалық хабарландыруларды орналастыруға ғана қаражат кетуі мүмкін.
Бұған қоса бұл идеяның сізге қатысты қуатты экологиялық әлеуеті де бар, егер адамдар өздеріне қажетсіз техниканы сатып алмаса, онда олардың «қоқыс ізі» де азая түседі.

«Жасыл бизнес»: сатудан қайта өңдеуге дейін

Ресурстарды ұтымды пайдалану тақырыбын жалғастырайық. Өз өмірін экологиялық тұрғыдан қалай жақсартуға болатыны туралы ойлайтындар көбейіп келеді. «Экологиялық» сөзі бар тауарлар мен қызметтерге сұраныс та осыдан. Осы сегменттегі ең танымал бизнес-идеялар қандай? Өз бақшаңыздағы көкөністерді сатуға, пакеттердің орнын алмастыратын шоперлерді тігуге, экологиялық жинау бойынша қызметтер көрсетуге (экологиялық құралдар ғана қолданылады), органикалық косметика жасауға, ағаш ойыншықтар жасауға және т.б. болады. Шағын бизнеске қатысты жаңа бизнес-идеялар да бар, мысалы, экологиялық тураларды ұйымдастыруға немесе вегандық сабынды пісіруге болады.
Органикалық қалдықтарды жинау және қайта өңдеу бизнес үшін қызықты идея болуы мүмкін, бұл – қарашірікке мұқтаж фермерлер үшін тамаша шешім. Қалаларда тұратын адамдар тонналаған органикалық заттарды (тамақ қалдықтарын, көкөністер мен жемістердің қабығын және т.б.) лақтырады, бұл қоқыс қаптары полигондарда жылдар бойы жатады. Органикалық заттар құрамына метан кіретін қоқыс газын бөледі. Метанның жиналуы полигондарда жарылыстар мен өрттерге әкеледі, ал олардың парниктік әсері көмірқышқыл газына қарағанда 24 есе жоғары.
Бизнес-идеяның мәні қарапайым: фермер клиенттен органикалық заттарды өз көлік құралымен аз ғана ақыға алып кетеді. Клиент экологияға өз үлесін қосып, көптеген мәселелерден құтылады (органикалық қалдықтар жағымсыз иістенеді және егер оларды дер кезінде шығармаса, шіркейлерді тартады). Фермер органикалық қалдықтарды шығарудан түсетін аз ғана пайдадан басқа, болашақ қарашірік үшін «негізге» ие болады, оны да саяжай иелері мен бау-бақшашыларға сатуға болады.
Бұл идеяны «300 мыңдық бизнес» санатына жатқызуға болады, себебі ол тек автокөлікке кететін отын шығындарын көздейді.

Сату: балаларға арналған тауарлар дүкені

Әйелдерге қандай бизнес ашуға болады? Оның бір нұсқасы – офлайн- немесе онлайн-форматтағы балаларға арналған тауарлар дүкені. Бұл тауаша әйел кәсіпкерлерді қызықтырады, себебі олар басқа аналардың қажеттіліктерін жақсы түсінеді, өз тәжірибелерімен бөлісе алады және сәбидің өмірін не жайлы ететінін біледі.
Не сатуға болады? Бұл киім-кешек, авторлық ойыншықтар, аксессуарлар, ерте дамуға арналған жиынтықтар (мысалы, жабысқақ қойындылары бар альбомдар, бүктемелі кітапшалар және т.б.) болуы мүмкін.
Бұл бизнес 2023 жылы өте пайдалы болуы мүмкін, оған бірнеше себеп бар. Біріншіден, тек жылдың алғашқы үш айында Қазақстанда 93,5 мың бала дүниеге келді. Екіншіден, балалар тез өседі, демек оларға өмір сүру мен ойын-сауық үшін жаңа тауарлар – киім-кешек, аяқ киім, ойыншықтар, жиһаз және т.б. қажет. Демек, осы санаттағы өнімдерге сұраныс тұрақты. Сонымен қатар мұндай бизнес жарты жыл ішінде тез өтеледі.
Егер ақша үнемдегіңіз келсе, өз интернет-дүкеніңізді ашуды қарастырып көріңіз. Бірақ егер сату үшін сауда алаңын жалға алудың қажеті болмаса да, сізге курьерлік қызметтерге, тапсырыстарды ресімдеу және ел бойынша сәлемдемелерді жөнелту жөніндегі маманға, ал егер сіз көлемді тауарларды сататын болсаңыз, қоймалық жайға да ақша бөлу керектігін ескеріңіз. Бастапқы кезде тапсырыстарды ресімдеу және жіберу бойынша міндеттерді өз бетіңізше орындап, тауарларды үйіңізде сақтай аласыз, бірақ ерте ме, кеш пе, бизнес кеңейген кезде, сізге бос қолдар мен сақтауға арналған қойма қажет болады.

Курьерлік қызмет: су жеткізу

Салқындатқыштарға арналған бөтелкелердегі суды офистер, мектептер, балабақшалар мен ауруханалар ғана белсенді пайдаланып қоймай, оған сонымен қатар пәтерлерде пайдалану үшін жеке тұлғалар да жиі тапсырыс береді. Алайда көппәтерлі үйдің белгілі бір қабатына 19 литрге дейін су сыйдыратын шөлмекті жеткізу әркімнің қолынан келе бермейді. Сондықтан су жеткізу 2023 жылы қызмет көрсету саласындағы өзекті бизнес-идея болуы мүмкін. Оның үстіне, бұл бизнесті кемінде 200 мың теңгеге ашуға болады, жеке автокөлік болған жағдайда, тек отын шығындарын жабу қажет болады. Айтпақшы, уақыт өте келе жүргізушілер мен жүк тиеушілерді жалдап, машиналар санын көбейту арқылы істі оңай кеңейтуге болады.

Туризм: ерекше бағыттар

Соңғы жылдары Қазақстан бойынша авторлық саяхат сияқты туризм форматы сұранысқа ие болып келеді. Мұндай саяхаттарда қызықты жерлер, гидтің толық сүйемелдеуі, стандартты емес бағыттар қарастырылған. Мысалы, Тянь-Шань тауларындағы трекинг, Алтын-Емел ұлттық паркіндегі сафари, Маңғыстау түбегіне экспедициялар жиі кездеседі. Қысқа тур форматтары да сұранысқа ие, мысалы, демалыс күндеріндегі турлар.
Тағы бір қызықты бағыт – психологиялық туризм және ретриттер. Бұл – саяхаттауды ұнататын психологтар үшін жаңа бизнес-идеялар. Психологиялық туризмнің мақсаты – жағдайды ауыстыру, күнделікті дағдыдан алшақтау, демалу. Бұл бағыт өз қызметкерлерінің менталды денсаулығына қамқорлық жасайтын және мамандардың шаршауына жол бермеуге тырысатын компаниялардың сұранысына ие. Мұндай турларда адамдар бағыт бойынша жүріп, табиғи сұлулықтан ләззат алып қана қоймайды, сонымен бірге тыныштық табуға және алаңдаушылық деңгейін төмендетуге көмектесетін консультацияларға немесе топтық терапияларға барады. Басқа да сұранысқа ие белсенділіктердің арасында мастер-кластар, йога, медитация және т.б. бар.
Бұл 2023 жылы тиімді бизнес болып келеді, бірақ ол айтарлықтай капиталды инвестициялауды қажет етеді: тоқтау және іс-шаралар өткізу үшін орындарды таңдау, объектілерді жалға алу, топты тамақпен, қажетті жабдықтармен қамтамасыз ету және басқа да материалдық емес және материалдық шығындар қажет.

Спорт: онлайн-фитнес

Үй бизнесі үшін тамаша идея – жаттығуларды онлайн режимінде өткізу. 2020 жылға дейін мұндай формат сәтті болмаған еді, алайда ковид уақытында басымдықтар өзгеріп, қызметтің көптеген салалары онлайн режиміне көшті.
Интернеттегі бұл бизнес-идея өте қарапайым, жаттықтырушы клиентпен ыңғайлы қосымшада бейнебайланыс арқылы хабарласып, клиенттің қажетті жаттығулар кешенін қалай орындайтынын бақылайды, соның ішінде техниканы қадағалап, жүктемені түзетеді. Онлайн-жаттығулар алдында кеңес беріледі, онда клиент қандай мақсатқа қол жеткізгісі келетінін айтады, ал жаттықтырушы бағдарламаны жасап, қандай жабдықтарды сатып алу қажет екені жөнінде ұсынымдар береді. Шығындар тұрақты интернет ақысын және уақыт бойынша шектелмеген бейнебайланыс үшін бағдарламалық қамсыздандырудың тарифтік жоспарын төлеуді ғана қамтуы мүмкін.

Клининг: тазалау және химиялық тазалау

Бүгінгі таңда шағын бизнестің ең тиімді нұсқаларының бірі – клининг. Бұл саланың мамандары түрлі қызмет түрлерін көрсете алады: бұл ұдайы, тазалықты сақтаушы немесе күрделі жинау, жөндеу жұмыстарынан кейін жүргізілетін клининг және басқалар. Клинер клиентке өзінің жабдықтарымен, шығыс материалдарымен және тазалау құралдарымен келеді, бұл үшін ақша жұмсауға тура келеді.

Тағы бір пайдалы қызмет – жиһаз бен кілемдерді химиялық тазалау. Ол маманның барлық жұмысты клиенттің үйінде жасауын көздейді, бұл тапсырыс берушінің уақытын айтарлықтай үнемдейді. Алайда, бұл үшін кәсіби құрал-жабдықтар мен тазартқыш заттар және мұның бәрін тасымалдауға ыңғайлы жеке автокөлік қажет болады.

Сонымен 2023 жылы Қазақстанда қандай істі ашқан тиімді? Мүмкіндіктер мен перспективалық бағыттар өте көп. Ісін жаңа бастаушылар үшін бизнес-идеялар үй жануарларын серуендету мен мерекелерді безендіруден бастап, торттарды дайындауға және иттерге киім тігуге дейін кез келген нәрсе болуы мүмкін. Оның үстіне «үйден шықпай-ақ» жүргізілетін бизнес үшін көптеген идеяларды, мысалы декреттік демалыстағы қыздар немесе еркін кесте бойынша жұмыс істеуді жөн санайтын мамандар үшін өте қолайлы бағыттарды таңдауға болады.

Қорытындылай кетейік, өз бизнесіңізді табысты бастау үшін не істеу қажет? Біріншіден, өз құзыретіңізді ескеріп, күш-қуатыңызды, ресурстарыңыз мен мүмкіндіктеріңізді бағалау қажет. Екіншіден, нарықты зерттеп, бизнес-жоспарды егжей-тегжейлі ойластыру қажет. Үшіншіден, қаржылық мәселелерді шешу үшін дұрыс серіктес банкті таңдау қажет, өйткені, ең алдымен, клиенттермен өзара есеп айырысу үшін сізге қолайлы әрі тиімді ағымдағы шот ашу қажет болады. Мұны ЦентрКредит Банкінде, оның ішінде онлайн режимінде жасауға болады. Біз жеке кәсіпкерлермен және заңды тұлғалармен ынтымақтасып, бизнесмендерге түрлі қызмет нысандары мен бағыттары үшін есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету бойынша тиімді шарттарды ұсынамыз. Сонымен қатар, біздің банк кредит беру, инкассациялау, лизинг және тағы басқа бірқатар қосымша қызметтер көрсетеді, ал біздің клиенттеріміздің контрагенттермен өзара есеп айырысуы 30 минуттан аспайды. Интернет-банкингтің ыңғайлы жүйесі және мобильді қосымша кез келген бизнес-міндеттерді үйден немесе офистен шықпай-ақ, қысқа мерзімде шешуге мүмкіндік береді және сіздің бизнесіңізді табысты етуге көмектеседі.

Өз жеңістеріңіз үшін шот ашыңыз!

Сонымен сіз жеке кәсіпкер ретінде тіркелдіңіз. Келесі қадам банкте есеп айырысу шотын ашу болуы тиіс, себебі бұл ҚР-да заңды түрде бизнесті жүргізу үшін қажет.

Бірақ барлық ЖК үшін есеп айырысу шотын ашу қажет пе? Банкте есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету кәсіпкерге қандай артықшылық береді? ЖК өзі үшін қандай есеп айырысу шотын таңдай алады және қандай шот ашқан жөн? Сұрақтарға жауап береміз.

Ашу немесе ашпау: мәселе осыда

азақстандағы жеке кәсіпкерлер банктегі шотсыз жұмыс істей алады. Бірақ бұл көп жағдайда ыңғайлы емес.

Мысалы, егер сіз төлемдерді өзіңіздің банктік картаңызға алатын болсаңыз, онда бизнес-операциялар мен дербес төлемдерді ажырату қиынға соғады. Оның үстіне салықтық тексеру жүргізген кезде, инспектор жеке операцияларды іскерлік операциялар деп есептеп жіберуі мүмкін, бұл табыс мөлшерін және соның салдарынан салық сомасын ұлғайтады. Мұны шешу үшін қаражаттың шығу тегін растап, олардың бизнеске қатысы жоқ екенін дәлелдеуге тура келеді.

Мұндай жағдайдан шығудың екі жолы бар. Біріншісі – карточканы тек бизнес түсімдер үшін ғана пайдалану. Ал екіншісі – ЖК үшін бөлек банктік есеп айырысу шотын ашу.

Есеп айырысу шоты:

• Жеткізушілермен және клиенттермен қолма-қол ақшасыз нысанда есеп айырысуды, атап айтқанда, карталар бойынша төлемдерді қабылдауды жоспарлап отырған. Мысалы, жеке шотқа эквайрингті (карточкалар бойынша төлемдерді қабылдауға мүмкіндік беретін қызмет) қосу мүмкін емес.
• Электронды әмияннан түсетін төлемдерді қабылдайтын.
• Өз қызметкерлеріне жалақыны карточкаға аударуға ниетті.
• Салықты тез әрі ыңғайлы түрде төлегісі келетін.
• Тендер ұтып алған жағдайда, төлем тек банктегі шот арқылы жүзеге асырылатындықтан, мемлекеттік сатып алу мен тендерлерге қатысуды жоспарлап отырған ЖК үшін міндетті екеніне назар аударыңыз.

Бірақ аталған тармақтар сізге қатысты болмаса да, е/а шотын ашудың артықшылықтары көп.

• Банк шотының болуы байыпты бизнесменнің имиджін қалыптастырады. Мұндай кәсіпкерге сенім артылады.
• Кредит алу үшін банктік үзінді көшірмелер қажет.
• Эквайрингті қосып, карта бойынша төлемдерді қабылдауға болады.
• Төлемдерді жүргізу айтарлықтай жеңілдетіледі: банкке барудың қажеті жоқ – барлық операциялар интернет-банкинг арқылы жүзеге асырылады. Осылайша салық төлеуге, жеткізушілермен есеп айырысуға, әлеуметтік аударымдар жасауға және т.б. болады.

Бұдан басқа ЖК есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету көбінесе валюта айырбастаған және конвертациялаған кезде тиімді шарттарды көздейді. Бұл шетелдік жеткізушілермен және инвесторлармен жұмыс істейтін бизнесмендер үшін маңызды.

Осылайша ЖК үшін есеп ашу оның ыңғайлылығы мен жан тыныштығы үшін қажет.

Қазақстанда ЖК үшін банкте есеп айырысу шотын қалай ашуға болады

ЖК үшін есеп айырысу шотын банктің  сайтында онлайн ашуға болады. Процедура ең аз уақытты алады.

Сонымен ЖК-ға шот ашу үшін не қажет?

1. Жалпы ақпаратты, басшының байланыстарын және компанияның өзі туралы мәліметтерді көрсете отырып, сайттағы өтінімді толтыру.
2. Тарифтік жоспарды таңдау. Банктер бизнес ауқымын ескере отырып, бірнеше тарифті ұсынады, олар төлемдер саны, шетелдік ақша аударымдары мен корпоративтік карталар саны, қолма-қол ақша енгізу және алу үшін комиссия мөлшері бойынша ерекшеленеді, сондай-ақ абоненттік төлем таңдалған жоспарға байланысты болады.
3. Электрондық-цифрлық қолтаңбаның көмегімен құжаттарға қол қою.

Е/а шотын теңгемен ғана емес, ресейлік рубльмен, доллармен немесе еуромен де ашуға болатынына назар аударыңыз.
Е/а шотының деректемелерін сіз бірнеше минут ішінде электрондық пошта арқылы аласыз. Оларды шарттар жасасу және өзге де құжаттарды дайындау үшін бірден пайдалана беруге болады.
Банктер есеп айырысу-кассалық қызмет көрсетуді пайдаланатын бизнесмендерге бонустар ұсынады. Осылайша ЦентрКредит Банкінде сіз шотыңызға тіркелетін #business карточкасын аласыз. Оны жеке қаражатты шығару үшін де пайдалануға болады. Карточка Apple Pay, Samsung Pay, Google Pay сияқты барлық электрондық әмияндарға оңай қосылады. Бұдан басқа ЦентрКредит Банкі шот бойынша лимитті (250 млн теңгеге дейін) ұсынады, бұл жағдайда кредит беру кепілді қарастырмайды. Бұл бизнестің үздіксіз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін жақсы сақтандыру. Ал FX-платформаға қол жеткізу валюталық операцияларды барынша тиімді жүргізуге мүмкіндік береді.
Бір минут ішінде қосылатын және арнайы БҚ-ны талап етпейтін BCC Business мобильді қосымшасы арқылы е/а шотымен жұмыс істеген өте ыңғайлы.
Бұл ретте жаңа бастаған бизнес үшін шот ашу құны 0 теңгені құрайды. Бұл аяққа тұрып, бизнес-шындыққа бейімделу үшін оңтайлы жағдай.

Есеп айырысу шотын ашу

Банктер ЖК үшін қандай шоттар ашады?

/а шотының екі түрі бар – ағымдағы және жинақ. Ағымдағы е/а шоты ұйымның негізгі бизнес-процестеріне қызмет көрсетеді, оның ішінде қаражат аударуды қамтамасыз етеді. Жинақ е/а шотының негізгі міндеті – қаражат жинақтау. Шын мәнінде бұл салым болып табылады: кәсіпкер белгілі бір соманы салады, оған пайыздар есептеледі, ал шартта белгіленген мерзім өткеннен кейін ақша пайыздарымен бірге салымшыға қайтарылады.

ЖК үшін қандай шот қажет? Кәсіпкер екі шотты да аша алады. Бірақ есеп айырысу шоты туралы сөз болғанда, бірінші кезекте ағымдағы шот деп түсініледі. Ол:

• сатып алушылардан ақша қабылдауға;
• басқа шоттарға ақша аударуға;
• қолма-қол ақшаны алуға және оларды енгізуге;
• салық төлеуге, әлеуметтік және өзге де аударымдар жасауға;
• жеке кірісті банк картасына көшіруге;
• эквайрингті қосуға;
• жалақы жобасына қосылуға;
• үзінді көшірмелер мен басқа да құжаттарды қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Сондай-ақ өз қаражатыңызды мобильді қосымша немесе бизнес үшін интернет-банкинг арқылы 24/7 режимінде бақылауға болады.

Егер ЖК-ға қандай шот ашу тиімді екені туралы сөз болса, онда бұл жерде де ағымдағы шот «ұтады»: жаңа бастаған кәсіпкерлерге көптеген банктер тегін шот ашу және оған қызмет көрсету мүмкіндігі бар тарифтерді ұсынады.

Кәсіпкерлер үшін пайдалы ақпарат

Е/а шотын ашуға қатысты көптеген сұрақтар туындайды, осыған байланысты ең жиі қойылатын сұрақтарға жауап береміз.

Е/а шотының ашылғаны туралы салық органына хабарлау қажет пе?

Е/а шоты ашылғаннан кейін сізге бұл туралы салық органын өз бетіңізше хабардар етудің қажеті жоқ, оны шот ашылған сәттен бастап бір күн ішінде банк жүзеге асырады.

ЖК үшін бірнеше есеп айырысу шотын ашуға бола ма?

Заңнама кәсіпкерді ағымдағы шоттар саны бойынша шектемейді, олар бірнеше (оның ішінде әртүрлі банктерде) болуы мүмкін.

ЖК өзінің жинақ шотынан ағымдағы шотқа ақша аудара ала ма?

Иә, мұндай ақша аударымы болуы мүмкін. Кәсіпкерлер айналым қаражатын толықтыру үшін осы опцияны жиі пайдаланады. Оның үстіне мұндай аударым бизнестен түскен кіріс болып саналмайды. Басқаша айтқанда, бұл сома салықтарды есептеген кезде ескерілмейді.

Жеке кірісті қалай аударуға болады?

Жеке кіріс шығыс кассалық ордер арқылы шығарылады. Бұл соманың шығыстар емес екеніне назар аударыңыз. Яғни кәсіпкер салықты жеке пайдалану үшін шығарылған қаражат сомасына қарамастан, өзі тапқан барлық сомаға есептейді.

Қорытындылайық. Осымен ЖК үшін банкте шоттың болуы қажет пе? Тіпті қызмет саласы қызметті есеп айырысу-кассалық банктік қызмет көрсетусіз жүргізуге мүмкіндік берсе де, банкте шот ашу ЖК-ға бақылаушы органдар үшін ашық қаржылық есептілікті қамтамасыз етеді және бизнеске көптеген міндеттерді, мысалы, салықтарды төлеуді немесе банкке жүгінбей-ақ, қашықтағы арналар арқылы жеке кірістерді шығаруды жеңілдетеді.

Қазақстанда ЖК үшін жеке шотты тікелей банк сайтында онлайн ашуға болады – бұл екі-ақ минутты алады.

Кәсіпкер жинақ шотымен де, ағымдағы есеп айырысу шотымен де жұмыс істей алатынына назар аударыңыз.

Наурыз айының ортасында ЦентрКредит Банкі сұхбаттар топтамасын іске қосты, олардың кейіпкерлері – қазақстандық кәсіпкерлер. Бірінші сұхбаттың кейіпкері Гүлмира Айтымбетова болды. Оның тарихы шабыттандырады: кәсіпкер жалдамалы пәтердегі ательеден өз бизнесіне дейін күрделі жолдан өткен, оның клиенттерінің арасында ірі қазақстандық және халықаралық компаниялар бар. Олардың қатарында – The Ritz-Carlton люкс мейманханалар желісі, Шымкент сыра қайнату зауыты, SMALL супермаркеттер желісі, «Қазақстан» қонақүйі.

Бүгінде GUITEX компаниясы – корпоративтік киім тігу бойынша елдегі ең ірі компаниялардың бірі. Оның тұрақты клиенттері болып табылатын 100-ден астам ұйым бар, ал өндіріс көлемі 60 миллион теңгеге жетеді.

Жаңа бастаған ЖК үшін бухгалтерия – оңай міндет емес: кәсіпкерлерді қателесіп, бұрыс іс-әрекет жасау және соның нәтижесінде айыппұл мен түрлі мәселеге тап болу мүмкіндігі қаймықтырады. Бухгалтерлік міндеттерді аутсорсингке беру тартымды балама болуы мүмкін, алайда сырттан бухгалтер жалдауды ісін жаңа бастаған бизнесмендердің қалтасы көтере бермейді.

Бірақ бухгалтерияны өз бетінше – дұрыс, тиімді әрі еш тәуекелсіз жүргізуге болады. Мұны қалай жүзеге асыруға болады? Заманауи нұсқалардың бірі – онлайн-бухгалтерия.

Бүгінде made in China сөзіне көзқарас түбегейлі өзгерді. Біріншіден, ҚХР-да жоғары сапалы тауарлар шығарылады. Екіншіден, жергілікті фабрикаларда зергерлік бұйымдар мен брендтік киімдерден бастап, өнеркәсіпке арналған тұрмыстық техника мен жабдықтарға дейін барлығы дайындалады. Қытайдың жаңа ғана бизнес ашқан немесе қазіргі ісін дамытқысы келетіндер үшін тартымды бағыт болып отырғаны таң қалдырмайды.